Lazanya, dünya mutfağının en sevilen ve en tanınan yemeklerinden biridir. Kat kat dizilmiş hamur yaprakları, iç harçları ve peynirlerle hazırlanan bu yemek, hem tarihsel bir yolculuğu hem de kültürel bir zenginliği yansıtır.

Farklı ülkelerde değişen tarifleri ve yaratıcı dokunuşlarıyla lazanya, hem geleneksel hem modern mutfakların gözde yemeği olmaya devam ediyor. Gelin, lazanyanın tarihine, çeşitlerine ve farklı ülkelerdeki yapım şekillerine doğru lezzetli bir yolculuğa çıkalım.

Lazanyanın Tarihi

Lazanyanın kökenleri, antik Roma dönemine kadar uzanır. İlk lazanya tarifine benzer bir yemeğin, Roma’da “laganon” veya “laganum” adıyla yapıldığı bilinir. O dönemlerde lazanya, kat kat hamurun arasına et veya sebze koyularak pişirilen bir yemekti. Orta Çağ'da ise İtalya’nın Napoli bölgesinde, lazanya bugünkü formuna daha yakın bir hale geldi.

14.yüzyılda yazılmış Liber de Coquina adlı yemek kitabında, lazanyanın ilk tariflerinden biri yer alır. Tarif, makarna yapraklarının peynir ve baharatlarla kat kat dizilerek hazırlanmasından oluşuyordu. Domatesin Avrupa’ya ulaşmasından önce, lazanya sosları genellikle otlar ve baharatlarla hazırlanıyordu. 16. yüzyılda domatesin kullanımıyla birlikte bugünkü lazanyanın temelleri atılmış oldu.

Lazanya Çeşitleri

Lazanya, İtalya'nın farklı bölgelerinde çeşitli şekillerde hazırlanır. Bu çeşitlilik, kullanılan malzemelerin bölgesel özelliklerinden kaynaklanır. İşte bazı popüler lazanya türleri:

1. Lazanya alla Bolognese

İtalya'nın Emilia-Romagna bölgesine özgü bu tarif, en klasik lazanya çeşitlerinden biridir. Bolonez sos (kıymalı domates sosu) ve beşamel sos, taze lazanya yapraklarıyla birleştirilerek hazırlanır. Mozzarella ve Parmesan peynirleriyle zenginleştirilir.

2. Lazanya alla Napoletana

Napoli usulü lazanya, Bolonez sos yerine daha yoğun bir et sosu içerir. Ayrıca köfte, ricotta peyniri ve sert haşlanmış yumurta gibi ekstra malzemeler de katmanlarda yer alır.

3. Sebzeli Lazanya (Lasagna Vegetariana)

Sebze severler için ideal bir alternatif olan bu tarifte, ıspanak, kabak, patlıcan, havuç gibi sebzeler kullanılır. Beşamel sos yerine bazen domates sosu tercih edilir.

4. Deniz Mahsullü Lazanya

İtalya’nın sahil kesimlerinde yapılan bu lazanya türü, karides, midye ve kalamar gibi deniz ürünleriyle hazırlanır. Domates sos yerine krema bazlı bir sos kullanılır.

Farklı Ülkelerde Lazanya Kültürü ve Tarif Farklılıkları

Lazanya, İtalya’nın sınırlarını aşıp dünya mutfağında ün kazandıktan sonra, her ülke kendi mutfak geleneklerine göre bu yemeği farklılaştırdı. İşte bazı ülkelerde lazanyanın farklı yapım şekilleri:

1. Amerika Birleşik Devletleri

Amerika’da lazanya, daha ağır ve bol malzemeli bir formda yapılır. Bol cheddar peyniri, ricotta, mozzarella ve kıymalı domates sosuyla hazırlanan bu tarif, özellikle aile yemeklerinin vazgeçilmezidir.

2. Yunanistan

Yunan mutfağındaki lazanya türü, "Pastitsio" adıyla bilinir. Bu yemekte, lazanya yaprakları yerine makarna kullanılır ve üst kısmında beşamel sos bulunur. Kıymalı harç, genellikle tarçın gibi farklı baharatlarla zenginleştirilir.

3. İngiltere

İngiltere’de lazanya genellikle sade bir şekilde hazırlanır ve cheddar peyniri sıkça kullanılır. İngiliz mutfağında hazır lazanya yaprakları ve soslar, yoğun iş temposu nedeniyle yaygın olarak tercih edilir.

4. Türkiye

Lazanya, Türkiye’de de oldukça popülerdir ve Türk mutfağına uygun şekilde uyarlanır. Domates sosu ve kıyma, baharatlarla zenginleştirilir ve genellikle bol kaşar peyniriyle hazırlanır. Bazı evlerde ise lazanya yaprakları yerine yufka kullanılarak yaratıcı tarifler yapılır.

Lazanya Tarifi İçin Malzemeler

- 12 yaprak lazanya

İç harcı için;

- 400 gr kıyma

- 3 yemek kaşığı sıvı yağ

- 2 adet kuru soğan

- 2 adet domates

- 2 yemek kaşığı domates salçası

- 2 diş sarımsak

- 1 tatlı kaşığı tuz

- 1,5 su bardağı sıcak su (300 ml)

Beşamel sosu için;

- 2 yemek kaşığı tereyağı

- 3 su bardağı süt (600 ml)

- Yarım su bardağı un

- 1 çay kaşığı tuz

- Yarım çay kaşığı karabiber

Üzeri için;

- 1 su bardağı kaşar peyniri rendesi

Lazanya Yapılışı

- İç harcı hazırlamak için geniş bir tavaya sıvı yağı alın. Küçük doğradığınız soğanları ekleyip hafifçe kavurun. Ardından kıymayı ilave ederek rengi dönene kadar pişirin. Kıyma kavrulunca, ezilmiş sarımsakları ve kabuğu soyulup doğranmış domatesleri ekleyin. Orta ateşte yaklaşık 5 dakika kadar sotelemeye devam edin.

- Domatesler suyunu bırakıp biraz çekince salçayı ve tuzu ekleyin, güzelce karıştırarak kavurun. Son olarak bir miktar su ilave edip harcı kısık ateşte, suyunu çekene kadar pişmeye bırakın.

- Beşamel sos için küçük bir tencerede tereyağını eritin. Üzerine unu ekleyerek kokusu çıkana kadar karıştırarak kavurun. Sütü azar azar tencereye ilave ederken sürekli çırparak karıştırın, böylece topaklanmasını önlemiş olursunuz. Kaynamaya başladığında tuz ve karabiberle tatlandırın. Muhallebi kıvamını alınca ocaktan alın ve kenarda bekletin.

- Artık lazanyayı birleştirmeye başlayabilirsiniz. Isıya dayanıklı bir fırın kabının tabanına önce biraz kıymalı harç yayın, ardından üzerine az miktarda beşamel sos gezdirin. İlk kat lazanya yapraklarını dizin ve üzerine tekrar kıymalı harç ve beşamel sos ekleyerek güzelce yayın. Bu işlemi malzemeleriniz bitene kadar tekrarlayın.

- Son kata geldiğinizde, lazanya yapraklarının üzerine kıymalı harç ve bolca beşamel sos dökün. Üzerine rendelenmiş kaşar peynirini serpin ve lazanyayı önceden ısıtılmış 190 derece fırında 20-25 dakika, üzeri iyice kızarana kadar pişirin.

- Fırından çıkardıktan sonra lazanyayı dilimlemeden önce yaklaşık 15 dakika dinlendirin. Dilimleyerek servis yapın.

Lazanya, hem lezzeti hem de kat kat özenle hazırlanışıyla sofraları taçlandıran özel bir yemektir. ster klasik kıymalı bir tarifle, ister farklı malzemelerle yaratıcı dokunuşlar ekleyerek hazırlayın. Şimdiden afiyet olsun!